සමාජය තුළ ජීවත්වීමේ දී මිනිසාට අත්‍යවශ්‍ය සාධකයක් ලෙස සාක්ෂරතායව හදුනාගත හැකි ය . සාක්ෂරතාවය ලෙස හදුන්වනු ලබන්නේ අකුරු කියවීමේ හා ලිවීමේ හැකියාවයි . මෙම සාක්ෂරතාවය විවිධ ක්ෂේ‍්‍රත‍්‍ර සදහා උපයෝගී වේ. ඒ අනුව මාධ්‍ය සදහා ද මෙම සාක්ෂරතාවය බලපානු ලැබේ. මාධ්‍ය සාක්ෂරතාව වර්තමාන සමාජයට අතිශය වැදගත් වන්නක් ලෙසින් හදුනාගත හැකි ය . මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය යනු මාධ්‍ය මගින් ඉදිරිපත් කරන සංදේශ විචාරශීලිව අවබෝධ කර ගනිමින් භාවිතයට ගැනීමේ හැකියාවයි . ඕනෑම මිනිසෙකුට වර්තමානයේ මෙම මාධ්‍යන් පිළිබදව අධ්‍යනය කිරීම වැදගත් වේ . වර්තමාන සමාජය තුළ ප‍්‍රබල ලෙස මාධ්‍ය කටයුතු කරයි. මුල් කාලීනව මුද්‍රීත මාධ්‍ය ප‍්‍රබල වුවද වර්තමානය වන විට විදු්‍යුත් මාධ්‍ය මගින් ඉතා ප‍්‍රබල බලපෑමක් එල්ල කර ඇත .
මේ අනුව බලන කල වර්තමානයට උචිත වන අයුරින් මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය කුමක් ද යන වග විවිධ විශේසඥ පිරිස් විසින් පහත පරිදි අර්ථ ගන්වා තිබේ.
x සන්නිවේදනයේ දී මුද්‍රිත මෙන්ම මුද්‍රිත නොවන විවිධාකාර මාධ්‍යයන් මගින් තොරතුරු ලබා ගැනීමට ඒවා විග‍්‍රහ කිරීමට විනිශ්චය කිරීමට සහ සන්නිවේදනය කිරීමට ඇති හැකියාව මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවයයි .
(ඬේවිඞ් කොන්සිඩින් *
x මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය යනු අපට දිනපතා අලෙවිකරනු ලබන දැනුම් දෙන සහ පිනවනු ලබන සන්දේශ විග‍්‍රහ කිරීම සහ පෙරා ගැනීම සදහා ඇති හැකියාවයි . එය සියලූ මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් විවේචනාත්මක චින්තනයෙන් යුතුව කටයුතු කිරීමේ හැකියාවයි . මාධ්‍ය හිමිකාරීත්වය තුළ සැගවී ඇති උත්තේජනයන් මුදල් සහ හර පද්ධතීන් ඇතුළු නිෂ්පාදනයන් යට සැගවුණ දෑ ප‍්‍රශ්න කිරීමට පෙළඹවීමකි . යන ඉහත කරුණු සියල්ල කෙරෙහි බලපාන්නේ කෙසේ ද යන වග විමසා බැලීමකි .
(ජේන් ටාලිම්*
ඇමරිකාවේ පරිසර සංස්කාතින සංසදය මගින් ඉදිරිපත් කර ඇති මහජන සන්නිවේදන ප‍්‍රඥප්තියේ පෙන්වා දී ඇති පරිදි විචාරාත්මක මාධ්‍ය අවබෝධය පරිගණක සාක්ෂරතාව මෙන්ම සමාජයේ සන්නිවේදන කාර්යභාරය පිළිබද අධ්‍යාපනය ද මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය මෙන්ම සමාජයේ සන්නිවේදන කාර්යභාරය පිළිබදව ඇති අධ්‍යාපනය මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය බවයි .
භටහිර රටවල තිබූ මෙම මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය යන්න විෂයක් වශයෙන් වර්මානය තුළ මෙරට ද අධ්‍යාපනයට ඇතුලත් කර ඇති බව හදුනාගත හැක .මාධ්‍ය මගින් ග‍්‍රාහක ගත කරනු ලබන තොරතුරු සියල්ලම නිවැරදි ඒවා නොවේ . ඔවුන්ගේ විවිධ අභිප‍්‍රෘයන් හා විවිධ පුද්ගලයින්ගේ අරමුණු ද ඉටුවන අයුරින් වර්තමානය වන විට මාධ්‍ය ආයතන කටයුතු කරනු ලැබේ. එනිසා මාධය මගින් කුමන් දේ ප‍්‍රකාශ කල ද කුමන නොරනුරු සමාජගත කල ද ඒවායෙහි ඇති සාවද්‍ය බව නිරවද්‍ය බව විචාරශීලීව අවබෝධ කර ගැනීම අවශ්‍ය වේ . මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවයෙහි අරමුණ වන්නේ ද එයයි .
මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය සදමා කුසලතා කිහිපයක් බලපානු ලැබේ. එනම්
පරිහරණය කිරීමේ කුසලතාව
විශ්ලේෂණය කිරීමේ කුෂලතාව
ඇගයීමේ කුසලතාව
නිර්මාණය කිරීමේ කුසලතාව
යන්නයි . මෙම කුෂලතාවන්ගෙන් යුක්ත වූවෙකුට මාධ්‍ය පිළිබදව නිසි අවබෝධයක් ඇති අයෙකු වශයෙන් හදුනාගත හැකි ය . වර්තමානය වන විට ජන මාධ්‍යන් ද අභිබවමින් නව මාධ්‍ය පෙරළියක් ඇති වී තිබේ. සමාජ ජාලා මාධ්‍ය මගින් විවිධ තොරතුරු හුවමාරු වන අතර එවැනි මාධ්‍යන් මගින් බොහෝ ප‍්‍රමාණයක් අසත්‍ය තොරතුරු ද හුවමාරු වේ. මෙමගින් තොරතුරු හුවමාරු කිරීමේ දී සෑම අවස්තාවකදීම වාරනයන් කි‍්‍රයාත්මක කිරිම අසීරු වන අතර විචාරශීලි ලෙෂ මාධ්‍ය පරිහරණය කිරිම වැදගත් කොට සලකනු ලැබේ.
විචාරශීලි නොවීම මගින් සමාජය තුළ වර්තමානය වන විට බොහෝ ගැටුම් ඇති වී තිබේ. ජාතිවාදී ගැටුම් මෙහි දී ප‍්‍රබල ස්ථානයක රැුදී තිබේ . විචරශීලි මාධ්‍ය පරිහරනයක් පැවතීමෙන් සමාජය නිරවුල් තත්ත්වයකට පත් වේ.
මාධ්‍යන් පරිහරණය කිරීමේ දී මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය ඉතා වැදගත් වන අතර මෙම මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය තුළ ඇති අන්තර්ගත ලක්ෂණයන් පිළිබදවද දැනුමක් පැවතීම ඉතා වැදගත් වේ . ඒ අනුව ආර්ටි සිල්වර් බ්ලැට් නැමැති විසේසඥ පුද්ගලයා මාධ්‍ය සාක්්ෂරතාව පිළිබද මූලිකාංග කිහිපයක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. එනම්
මාධය බලපෑම පිළිබදව අවබෝධයක් තිබිම
ජන සන්නිවේදන කි‍්‍රයාවලිය පිළිබදව අවබෝධයක් තිබීම
මාධ්‍ය සන්දේශවල විවිධ උපක‍්‍රම විශ්ලේෂණය කිරීමේ හා සාකච්ජා කිරීමේ ඇති හැකියාව
ජීවිතවල හා අපගේ සංස්කෘතියේ දැක්මක් ලෙස මාධ්‍ය අන්තර්ගතය අවබෝධ කර ගැනීම
මාධ්‍ය අන්තර්ගතය ඇගයීම අවබෝධය හා එයින් තෘප්තිමත් වීමට ඇති හැකියාව
මාදය කි‍්‍රයාකාරීත්වයේ දී ඒවා බැදී ඇති සමාජ සදාචාරාත්මක හා ආචාර ධර්ම පිළිබද අවබෝධය
ඵලදායක නිෂ්පාදන හැකියාව හා යෝග්‍යතා වර්ධනය
වර්තමානය වන විට මාධය සාක්ෂතාවය යන්න අවශ්‍යතාවයක් බවට පත් වී තිබේ. මාධ්‍ය පිලිබදව පුද්ගලයා තුළ දැනුමක් නොපැවතී නම් එම පුද්ගලයාට මාධ්‍ය නිසි පරිදි භාවිත කිරීමට ද හැකියාවක් නොති බේ. මාධ්‍ය පිලිිබදව නිසිසි අවබෝධයක් පවතී නම් රටතුළ පවතින අසංවර්ධිත තත්ත්වයන් ද මගහරවා ගනිමින් කටයුතු කළ හැකි ය .
වර්තමානය වන විට ජනතාව මාධ්‍ය සමග නිරතුරුවම බැදී පවතී . මිනිසුන්ට අවශ්‍ය වන අත්‍යවශ්‍ය අංගයන්ට අමතරව මෙය ද සුවිශේෂී වී තිබේ. එනිසා මාධ්‍ය මගින් නිකුත් කරනු ලබන සියලූම කරුණු වගකීමකින් යුතුව ඉදිරිපත් කිරීම මගින් රට ස්ථායි තත්ත්වයකට පත් වනු නොඅනුමානය . මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය ජනතාව වෙත ලබාදීම අත්‍යවශ්‍ය වන අතර එම කි‍්‍රයාවලිය ජන මාධ්‍ය මගින් සිදුකිරීම ද ප‍්‍රබල කි‍්‍රයාවලියක් වශයෙන් හදුනාගත හැකි ය . මාධය අධ්‍යාපනය ලබා දීම මගින් මාධ්‍යන් පරිහරනය කළ යුතු ආකාරය පිළිබදව නිසි අවබෝධයක් ලබා දෙනු ලැබේ. මාධ්‍ය පිළිබදව තාර්කිකව විචාරශීලී ලෙස කරුණු ග‍්‍රහණය කර ගැනීමට ද හැකියාවක් ලැබේ.
රටක පැවැත්ම පිළිබදව තීරණය කිරීමට මාධ්‍යට ඉඩ දිය යුතු නැත . මාධ්‍ය මගින් ලබා දෙනු ලබන සංදේශවල නිවැරදි ද වැරදිද ආදිය නිසි ලෙස තේරුම් ගැනීම මගින් රට යහපත් තත්ත්වයකට පත්වනු ඇත .
කෙසේ නමුත් රටතුළ සාමකාමී බවක් ගොඩනැගීමට මෙන්ම පුද්ගලයාට සමාජය පිළිබද නිසි අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ද මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය ඉතා වැදගත් අංගයක් වශයෙන් සැලකිය හැකි ය . මාධ්‍ය නිවැරදිව පරිහරණය කිරීමට මාධ්‍ය සාක්සරතාව වැදගත් වේ.
සෙව්වන්දි රශ්මිලා අධිකාරි
niyamai
ReplyDeletegood luck mchn
ReplyDeleteThis comment has been removed by the author.
ReplyDeleteඋසස් මාද්‍ය සාක්ෂරතාවයක් ඇති කර ගැනීමෙන්
ReplyDeleteලැබෙන ප්‍රයෝජන මොනාද කියලා කියන්න පුළුවන් ද
mata mage lipiya hadaganna ne wisthra godak wadagath una.
ReplyDeleteබොහොම පිං....
ReplyDeleteබොහොම ස්තූතියි
ReplyDeleteමාධ්‍ය සාක්ෂරතාව බෙදන මාන සතර kiynnko
ReplyDelete